Radca prawny a adwokat – czy jest jakaś różnica?

Polska, jako jeden z niewielu krajów Unii Europejskiej w dalszym ciągu rozróżnia zawody adwokata i radcy prawnego. Osoby nie mające na co dzień do czynienia z światem prawniczym często nie są świadome różnic, a poszukując pomocy prawnej nie wiedzą do kogo tak naprawdę powinni się udać. Podział ten wprowadza więc niemałe i zbędne zamieszanie. W ogólnej definicji, zarówno radca prawny jak i adwokat to profesjonalny pełnomocnik, który jest członkiem samorządu zawodowego funkcjonującego na podstawie Konstytucji RP oraz odpowiednich ustaw – ustawy z dnia 26 maja 1982 r. „Prawo o adwokaturze” oraz ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. „Prawo o radcach prawnych”. Czy są jednak między zawodami jakiekolwiek różnice?

Radca prawny i adwokat – podobieństwa

Zarówno radca prawny, jak i adwokat są członkami zawodowych korporacji prawniczych. Każdy adwokat i radca przynależy z mocy prawa do tego samorządu i ma w nim czynne i bierne prawo wyborcze. Samorządem zawodowym nazywamy zrzeszenie reprezentujące osoby zajmujące się wykonywaniem tego samego zawodu zaufania publicznego. Osoby te podlegają określonym normom właściwym dla danego zawodu. Samorząd ma prawo ograniczać dostęp osób do danego zawodu, na przykład poprzez przeprowadzanie egzaminów weryfikujących przydatność do zawodu danego prawnika. Dzięki temu samorządy gwarantują profesjonalne wykonywanie zawodów wymagających specjalistycznych kwalifikacji merytorycznych oraz moralnych. Radcy prawni oraz adwokaci zrzeszeni w samorządach podlegają ustawom, w których określone zostały ich uprawnienia i obowiązki. Podlegają oni również kodeksom etycznym, których naruszenie może nieść za sobą pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Ta z kolei może wiązać się nawet ze skreśleniem z listy radców prawnych bądź adwokatów osoby, która kodeks etyczny naruszyła.

Tajemnica zawodowa jest jednym z podstawowych obowiązków zarówno radcy prawnego, jak i prawnika. Stanowi ona swoisty fundament relacji klient/mecenas, która opierać powinna się na obustronnym zaufaniu. Jest ona również podstawową gwarancją dla osoby korzystającej z pomocy prawnej, że okoliczności jej sprawy nie wyjdą na światło dzienne. Zarówno radcy prawni, jak i adwokaci posiadają także obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, co do czynności wykonywanych przy udzielaniu pomocy prawnej. W prostszych słowach oznacza to, że mecenas jest ubezpieczony od skutków udzielenia niewłaściwej porady prawnej, co w znaczący sposób wzmacnia ochronę interesu klienta.

Radca prawny i adwokat – różnice zawodowe

Po zmianie praw przysługujących radcom prawnym (a ta nastąpiła w lipcu 2015 roku), różnice między zawodem radcy i adwokata są symboliczne. Radca może już bowiem występować również w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i karno-skarbowym, a więc ma możliwość pełnienia roli, która wcześniej była domeną adwokatów. Jedną z częściej zauważalnych różnic jest charakter pracy adwokata i radcy prawnego. Adwokat nie może bowiem wykonywać zawodu w ramach stosunku pracy, a więc nie możliwe jest spotkanie adwokata na etacie w urzędzie. Radca prawny natomiast może zostać zatrudniony w ramach umowy o pracę, przy czym związany taką umową nie będzie mógł pełnić roli obrońcy w sprawie karnej. To właśnie ta różnica jest głównym powodem, dla którego zawody radcy prawnego i adwokata nie zostały połączone jeszcze w jeden zawód. Po dziś dzień konieczna jest więc możliwość rozróżnienia roli adwokata i radcy prawnego na sali sądowej, co odbywa się za pomocą innych kolorów żabotu togi – u radcy prawnego jest to kolor niebieski, dla adwokata zielony).

Kim jest w takim razie doradca prawny?

Istnieje wiele przypadków, w których to osoby nie związane z tematyką prawniczą mylą zawody adwokata i radcy prawnego z jeszcze inną funkcją – doradcą prawnym. Doradca jest jednak wyłącznie magistrem prawa, który prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu pomocy prawnej. Doradcy nie są zawodem zrzeszonym w samorządach zawodowych oraz nie przystępowali do egzaminów zawodowych. Doradcy nie obowiązuje kodeks etyczny, nie ponosi on też odpowiedzialności dyscyplinarnej. Nie posiada on obowiązkowego ubezpieczenia oc, nie może reprezentować strony w postępowaniu cywilnym i karnym oraz nie jest zobowiązany do tajemnicy zawodowej. Jak widać więc, mylenie zawodów radcy prawnego i doradcy prawnego jest bardzo krzywdzące. Co do zadań adwokata i radcy, dziś różnice między zawodami nie mają dla osoby cywilnej większego znaczenia i z powodzeniem można korzystać zarówno z usług adwokata, jak i radcy, w praktycznie każdej sytuacji.